Morgunblaðið birtir í dag viðtal Helga Bjarnasonar við Eirík og Elínu á Seljavöllum í Hornafirði. Það fer hér á eftir:

 

„Þetta er þess virði. Ekki vildi ég eiga þetta allt eftir. Maður myndi ekki ráðast í þessar framkvæmdir núna,« segir Eiríkur Egilsson, kúabóndi á Seljavöllum í Hornafirði. Eiríkur og Elín Oddleifsdóttir, kona hans, byggðu nýtt fjós á árinu 2005 og hafa þrefaldað framleiðsluna. Gengisbundið lán sem tekið var vegna framkvæmdarinnar tvöfaldaðist á ellefu mánaða tímabili.
 

Ráðist var í fjósbygginguna á Seljavöllum að vel athugðu máli og hún átti sér nokkurn aðdraganda. Upphafið má rekja til þess að Eiríkur og Hjalti bróðir hans, sem höfðu rekið félagsbú með kýr og kartöflur, skiptu búinu upp í tvær einingar á árinu 1999. Áður höfðu þeir skipt með sér verkum í tvö ár. Eiríkur tók við kúabúinu og fór strax að huga að uppbyggingu.

Það var meðal annars undirbúið með því að kaupa helming af bústofni og greiðslumarki foreldra Elínar sem voru að bregða búi í Hrunamannahreppi. Þau voru þá komin í 250 þúsund lítra framleiðslu á ári en notuðu til þess gömul hús. Þannig þurfti að reka hluta kúnna kvölds og morgna á milli húsa til mjalta. Með svo mikla framleiðslu töldu þau rétt að stíga skrefið og byggja nýtt fjós og kaupa mjaltaþjón.

Jafnframt þurfti að breyta eldra fjósi þannig að það hentaði fyrir geldneyti. Þá þurfti að auka ræktun og bæta við vélum.

 

Breytti í gengisbundið lán

Eiríkur segir að þau hafi átt fyrir hluta af fjárfestingunni en þó þurft að taka nokkuð stórt lán í ársbyrjun 2006. Það var í íslenskum krónum og á ágætum kjörum í upphafi, 4,7% vöxtum. Vextir hækkuðu mikið eftir það. »Á árinu 2007 voru þeir orðnir 9% á sama tíma og verðstöðvun var á mjólkurafurðum. Við sáum ekki fram á að geta staðið undir afborgunum af láninu,« segir Eiríkur.

Þau breyttu tveimur þriðju hlutum lánsins í gengisbundið lán sem svo tvöfaldaðist á ellefu mánuðum. »Það á eftir að koma í ljós hvernig farið verður með þetta lán. Við höfum náð að standa í skilum með allar okkar greiðslur en það er ekki hægt að gera margt annað á meðan. Það þarf að vera hægt að halda við byggingum og tækjum og erfitt að gera það á meðan greiðslubyrðin er svona þung,« segir Eiríkur en tekur fram að hann trúi ekki öðru en að gengisbundnu lánin verði leiðrétt, í samræmi við dóm Hæstaréttar frá því í vor, á hliðstæðu bílaláni.

»Það eru eflaust margir bændur í vandræðum og verr staddir en við og þá sérstaklega þeir sem eru með bestu framleiðsluaðstöðuna. En manni sárnar það að þurfa að borga af peningum sem maður hefur aldrei tekið að láni og aldrei séð, á sama tíma og þeir sem kveiktu í öllu saman virðast ekki þurfa ekki að standa skil á sínu. Ég held að þjóðfélagið hafi aldrei verið óréttlátara en nú,« segir Eiríkur.

Þrátt fyrir þessar hremmingar með lánið sér Eiríkur ekki eftir því að hafa ráðist í fjósbygginguna. Segir að ekki væri gott að eiga hana eftir nú. Þá skipti margt meira máli en peningarnir. »Það er fyrir öllu að hafa góða heilsu og eiga gott líf og fjölskyldu. Vinnuaðstaðan skapar meiri lífsgæði fyrir fjölskylduna og bústofninn.«

 

Allir lúti sömu leikreglum

Eiríkur og Elín hafa kvóta fyrir um 300 þúsund lítra framleiðslu á ári. Þau framleiða umfram það og fá fyrir það verð sem fæst fyrir útfluttar afurðir en hafa hug á því að bæta við kvótann.

Eiríkur er ósáttur við umræðuna um mjólkurframleiðsluna að undanförnu. »Það er ótrúlegt að Alþingi skuli heykjast á því í tvö ár að framfylgja lögum sem það setti sjálft fyrir rúmum áratug,« segir Eiríkur og vísar til frumvarps um refsiákvæði vegna vinnslu utankvótamjólkur. »Menn verða að sitja við sama borð innan greinarinnar. Það er engin sanngirni í því að ég kaupi kvóta fyrir 100 milljónir en bóndinn á næsta bæ geti framleitt og selt sína mjólk án þess að eiga kvóta. Allir verða að fylgja sömu leikreglum.«

Eiríkur tekur það fram að hann hafi ekkert á móti nýjum mjólkurstöðvum. Það geti verið styrkur í þeim. Allir verði þó að kaupa mjólkina á sömu forsendum og vinna hana eftir gildandi lögum.

 

Hvergi betra að búa

Búum með hefðbundinn búskap hefur fækkað í Hornafirði, eins og víða í sveitum landsins, en búin jafnframt stækkað. Fólk eldist og ekki er alls staðar fólk til að taka við.

Eiríkur segir þó hvergi betra að búa en í Hornafirði og hefur trú á framtíðinni. Ferðaþjónusta hefur eflst og segir hann að það styrki byggðina. »Hér er allt fyrir hendi til að blómlegt mannlíf geti þrifist og víða ónýtt tækifæri í byggðarlaginu,« segir Eiríkur“.   

 

Kjötvinnsla eykur verðmæti afurða búsins
 »Við vorum að velta því fyrir okkur hvort ekki væri hægt að auka tekjurnar og skapa fleiri störf. Við hugsuðum um ný verkefni svo börnin okkar gætu unnið hér heima á sumrin,« segir Elín Oddleifsdóttir, bóndi á Seljavöllum. Hún og maður hennar, Eiríkur Egilsson, hafa komið upp lítilli kjötvinnslu á bænum og vinna kjöt af nautgripum sem til falla á kúabúinu.

Elín ræður ríkjum í kjötvinnslunni. Hún úrbeinar og snyrtir til steikurnar. »Ég fæ að hjálpa til við að hakka og pakka,« segir Eiríkur.

Elín segir að í gegn um tíðina hafi fólk oft falast eftir kjöti hjá þeim. Þau ákváðu að láta á þetta reyna og innréttuðu kjötvinnslu í gömlu kartöflugeymslunni.

Þau fengu aðstoð hjá Matarsmiðju Matís á Höfn við að taka fyrstu skrefin. Elín segir að vel hafi gengið að fá leyfi fyrir vinnslunni og engar sérstakar hindranir verið í vegi þess. »Það eru auðvitað settar kröfur um aðstöðu og hreinlæti sem verður að uppfylla. Það er eðlilegt enda vill maður hafa slíka hluti í lagi. Þú setur ekki afurð á markað sem ekki er í lagi,« segir hún.

Eingöngu er unnið kjöt af nautgripum frá Seljavallabúinu. Með því eykur fjölskyldan verðmæti afurða búsins og skapar sér aukna vinnu.

Meginhluti afurðanna er seldur á Hornafirði, ýmist í gegn um matvælamarkað sem þar er starfræktur eða beint til neytenda. Margir kaupa sér fjórðung úr skrokki enda er það hagkvæmast.

 

helgi@mbl.is