Um allan hinn vestræna heim hefur þróun mjólkurframleiðslunnar verið á einn veg undanfarna hálfa öld eða svo; búin stækka jafnframt því sem þeim fækkar. Tækniframfarir og kynbætur eru þarna megin drifkrafturinn. Nánast eina undantekningin frá þessari reglu er Nýja-Sjáland, en þar hefur búum í mjólkuframleiðslu farið fjölgandi undanfarin ár. Hér á landi urðu bú þar sem mjólk var framleidd til sölu flest um miðjan sjöunda áratuginn, rúmlega 4.000 talsins. Með tankvæðingunni sem átti sér stað á árunum upp úr 1970 fækkaði mjólkurframleiðendum mjög mikið og var fjöldi þeirra kominn niður í um 2.500 árið 1978, eins og sjá má á myndinni hér að neðan. Aftur varð mikil fækkun við innleiðingu kvótakerfisins um miðjan níunda áratuginn og er árið 1987 metár í þeim efnum; það ár lagðist mjólkurframleiðsla af á 242 búum, sem lætur nærri því að vera eitt bú á hverjum virkum degi. 

 

Þá tekur við hátt í 20 ára tímabil þar sem um það vil einn framleiðandi hætti í viku hverri. Frá 2006 hefur fækkunin verið mun hægari, nær því að vera einn á mánuði eða rúmlega það. 

 

Samhliða þessu hafa búin stækkað mikið. Árið 1978 var meðal innleggið innan við 50.000 lítrar að jafnaði. Árið 2000 fór það í fyrsta sinn yfir 100.000 ltr. og árið 2014 fór það yfir 200.000 lítra markið. Í lok síðasta árs, 2015, var fjöldi framleiðenda 636 og meðal innlegg mjólkur tæplega 230.000 ltr.

 

Þrátt fyrir þessar miklu sviptingar í fjölda framleiðenda, er dreifing mjólkurframleiðslunnar um landið svipuð nú og hún var t.d. árið 1990./BHB

 

 

Heimild: Samtök afurðastöðva í mjólkuriðnaði