Beint í efni

Sérstaða íslensku kýrinnar staðfest enn frekar

03.01.2020

Egill Gautason

Egill Gautason, doktorsnemi, gaf nýverið út grein sína um skyldleika íslenskra kúa. Þetta eru fyrstu rannsóknarniðurstöður doktorsverkefnis hans, sem tengist erfðamengisúrvals-verkefni LK, og snýst um erfðamengjakynbætur íslenskra kúa og smárra mjólkurkúastofna. Fyrsti hluti verkefnisins er að gera grein fyrir skyldleika íslenskra kúa við önnur kúakyn, og kanna áhrif innflutnings á stofninn og stofnbyggingu.

Íslenska kýrin norræn en frábrugðin öðrum stofnum

„Niðurstöðurnar til norræns uppruna, og þá að sjálfsögðu líklegast frá Noregi, en þar sem arfgreiningar eru ekki til fyrir gömlu norsku landkynin, var ekki hægt að staðfesta það. Ég rannsakaði sérstaklega skyldleika við Bretlandseyjar, og það er ekkert sem bendir til skyldleika íslenskra kúa við bresk kyn. Íslenskar kýr tilheyra hópi norðurnorrænna kúakynja. Önnur kúakyn sem tilheyra þeim hópi eru meðal annars sænskar fjallakýr, finnsku landkynin Suomenkarja/Finncattle, og svartsíðóttar Þrænda og Norðlandskýr. Íslenska kýrin er eini stóri og óblandaði stofninn innan þessa hóps. Þessar niðurstöður eru í samræmi við fyrri rannsóknir, en nýrri rannsóknaraðferðir og betri gögn gera þessa niðurstöðu algjörlega óyggjandi“ segir Egill.

Ennfremur rennir rannsóknin stoðum undir erfðalega sérstöðu íslenskra kúa. Þó þeirra nánustu ættingjar séu til í norðurhluta Skandinavíu, þá er samsætutíðni verulega frábrugðin öllum þeim 28 kynjum sem voru til samanburðar. Verndargildi stofnsins er því ótvírætt mjög mikið.

Innflutningur ekki haft áhrif á stofninn

Egill tók þá einnig fyrir áhrif innflutnings, sem virðast nánast engin, en gögnin eru vandtúlkuð fram yfir það. „Gögnin benda mögulega til þess að gripir af ýmsum kynjum hafi verið fluttir inn á 19. eða 20. öld, án þess að hafa haft mikil áhrif. Áhrif innflutnings danskra rauðra kúa er varla finnanlegur, sem kom nokkuð á óvart þar sem nokkrar heimildir eru um innflutning slíkra gripa. Þá hafa holdakynin Galloway, Limousin og Aberdeen Angus haft mjög hverfandi áhrif á íslenska stofninn.“ segir Egill ennfremur.
Þá rannsakaði hann stofnbyggingu (kerfisbundinn breytileika samsætutíðni) innan íslenska stofnsins en sú rannsókn bendir til erfðalegrar einsleitni, að því leyti að það eru engir undirstofnar. Hinsvegar sýndi rannsóknin að þann litla kerfisbundna breytileika sem er til staðar, megi skýra með skyldleika við þrjú naut, Laska, Font og Stíg. Þessi einsleitni stofnsins bendir þó ekki til þess að stofninn skorti erfðabreytileika til áframhaldandi ræktunar, heldur er enginn kerfisbundinn breytileiki til staðar milli einstaklinga, annar en skyldleiki við ákveðin naut. Einsleitni stofnsins er hjálpleg fyrir erfðamengjakynbótamat þegar til þess kemur.
Frekari rannsóknir Egils munu snúa að skyldleikarækt, áhrifum úrvals auk tengslarannsókna (e. genome-wide association studies) við ýmsa eiginleika. Síðarmeir mun hann rannsaka öryggi erfðamengiskynbótamats fyrir íslenska stofninn með mismunandi aðferðum.
Handrit greinarinnar má nálgast með því að smella hér.
Þeir sem hafa aðgang að tímaritinu Acta Agriculture Scandinavica í gegnum skóla eða stofnanir geta nálgast greinina á þessari slóð: https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09064702.2019.1699951