Um síðustu helgi buðu tvö kúabú gestum og gangandi að fylgjast með þegar kúnum á bæjunum var hleypt úr fjósi eftir vetrarinnistöðu. Fjöldi fólks gerði sér ferð til að fylgjast með þessum viðburðum, sem heppnuðust vel og voru gerð ágæt skil í fjölmiðlum. Annað þessara búa, Helluvað í Rangárþingi ytra, hefur gert þetta í nokkur ár og með því lagt sitt lóð á vogarskálarnar í að viðhalda tengslum bænda og neytenda, ásamt því að viðhalda jákvæðri ímynd greinarinnar. Viðbrögðin við tiltækinu segja aðeins eitt; fleiri býli ættu að bjóða upp á slíkt hið sama.

Undanfarnar vikur hefur verið uppi talsverð umræða í samfélaginu um aðbúnað og velferð búfjár. Mest hefur þar borið á umræðu um aðbúnað svína og varphæna. Aðeins hefur nautgriparæktina borið á góma, þá helst í tengslum við útvist nautgripa. Nú er stunduð framleiðsla á nautgripaafurðum á tæplega eitt þúsund búum hér á landi. Á síðasta ári áminntu yfirvöld níu framleiðendur fyrir brot á því ákvæði reglugerðar um aðbúnað nautgripa sem lýtur að útivist þeirra. Það eru rétt um 1% framleiðenda. Það má því ljóst vera, að ekki þarf marga til að hafa neikvæð áhrif á ímynd greinarinnar, sem bitnar á allri heildinni.

Fyrir rúmum áratug stóðu velflestar kýr landsmanna í básafjósum, nú er það hlutfall komið niður fyrir helming. Kúm í lausagöngu hefur fjölgað að sama skapi. Ný fjós hafa verið byggð og þau eldri endurbætt. Aðbúnaður nautgripa hefur því tekið miklum framförum á undanförnum árum og þeir hafa það betra en áður og fyrr. Því heyrast þau sjónarmið, að litlu skipti hvort nautgripir séu inni eða úti, árið um kring.

Útivistarumræðan snýst bara ekkert um það. Hún snýst um ímynd framleiðslunnar. Það er almennt viðhorf í samfélaginu, að það sé eðlilegur hluti af nautgripahaldi að gripirnir séu úti við yfir sumarmánuðina. Þar fyrir utan eru vel hirtir gripir í góðum haga ein besta auglýsingin sem greinin getur fengið; fyrir yfirgnæfandi hluta framleiðenda er hún sjálfsagður hluti af framleiðsluferlinu.

Á vegum bænda og samtaka þeirra eru í gangi ýmis verkefni sem lúta að tengslamyndun og ímyndarsköpun greinarinnar. Þar má nefna verkefni á borð við Opinn landbúnað, þar sem almenningi gefst kostur á að heimsækja bændabýli og kynnast þeim störfum sem þar eru unnin. Búin sem þátt taka í því verkefni taka einnig á móti fjölda leik- og grunnskólabarna ár hvert. Dagur með bónda, þar sem bóndi heimsækir 7. bekk grunnskóla og fer í gegnum skipulagða fjögurra kennslustunda dagskrá, er gott dæmi um vel heppnað verkefni á þessu sviði. Fyrir nokkrum árum var haldinn hér á landi dagurinn Bændur bjóða heim, þar sem fáeinir tugir bændabýla buðu almenningi í heimsókn við góðar undirtektir. Jákvæð hliðaráhrif af því verkefni voru þau, að víða var ráðist í mikil þarfaverk á sviði umhverfismála. Þá býður mjólkurðinaðurinn 10-12 ára grunnskólabörnum í heimsókn ár hvert. Ónefndar eru landbúnaðarsýningar sem haldar eru í héraði og vekja jafnan talsverða athygli.

Öll framangreind verkefni lúta að því að komast í bein tengsl við almenning, að byggja upp skilning á stöðu og starfi bænda, ásamt því að beina athyglinni að uppruna þeirra afurða sem eru mikilvægur hluti af fæðu þjóðarinnar. Af og til kemur upp tillaga um að samtök bænda ráði sérstakan talsmann, sem tali máli greinarinnar þannig að allir skilji. Ég hef lengi haft sannfæringu fyrir því, að bændur sjálfir séu bestu talsmenn greinarinnar. Uppákoma á borð við þá sem nefnd var í upphafi kostar smávegis vinnu en lítið af peningum. Góð og jákvæð ímynd verður hins vegar vart metin til fjár.

Baldur Helgi Benjamínsson, framkvæmdastjóri Landssambands kúabænda.