Nauðsyn þess að framleiða mat fyrir heimsbyggðina skapar tækifæri til vaxtar fyrir norrænan landbúnað og Norðurlöndin geta verið í forystu þeirra landa sem hafa sjálfbærni að leiðarljósi við framleiðslu búvara. Þetta er meðal þess sem kom fram á fundi bænda í Samtökum norrænna bænda (NBC) sem haldinn var í Danmörku dagana 28.-30. ágúst síðastliðinn. Þema fundarins var sjálfbærni og aukin framleiðni í landbúnaði. Eftir fundinn var send ályktun til norrænna landbúnaðarráðherra þar sem hvatt var til þess að ríkisstjórnir settu málefni landbúnaðar og matvælaiðnaðar á oddinn. Fulltrúar íslenskra bænda sátu fundinn ásamt fólki frá Noregi, Danmörku, Finnlandi og Svíþjóð.

Þjóðir gætu þurft að minnka útflutning á mat og sinna heimamarkaðnum betur
Sú staðreynd að Matvælastofnun SÞ (FAO) telur að auka þurfi matvælaframleiðslu í heiminum um 60% fram að árinu 2050 kallar á nýjar lausnir í landbúnaði og matvælaframleiðslu. Til þess að ræða þessi mál var boðið til fundarins gestafyrirlesara frá framkvæmdastjórn ESB, dr. Leonard Mizzi. Hann hélt erindi þar sem hann velti upp þeirri spurningu hvernig alþjóðlegur landbúnaður geti brugðist við aukinni eftirspurn eftir matvælum. Í máli hans kom fram að engin augljós lausn væri í sjónmáli en mikilvægt væri að þjóðir heims snéru bökum saman til að takast á við viðfangsefnið. Það væri ekki síður mikilvægt að neytendur tækju til sinna ráða og höguðu neyslu sinni með ábyrgari hætti en nú tíðkast. Nefndi Mizzi sóun á mat og einnig að heilsusamlegt val réði miklu um hvernig matur yrði framleiddur í framtíðinni. Þá ræddi hann um landakaup stórþjóða og samkeppni um land sem nú þegar bæri töluvert á. Nefndi hann dæmi um kaup Kínverja á landi í Afríku og víðar. Eftirspurn eftir ræktunarlandi ásamt vatnsskorti víða um heim væru flókin viðfangsefni sem þyrfti að leysa. Athyglisvert var að Mizzi velti því upp að ef til vill þyrftu þjóðir í hinum vestræna heimi að endurskipuleggja sína landbúnaðarstefnu á komandi árum. Þær gætu þurft að minnka áherslu á útflutning á mat og sinna heimamarkaðnum betur.


Maltverjinn dr. Leonard Mizzi, sem starfar fyrir framkvæmdastjórn ESB, hélt erindi þar sem hann ræddi um það hvernig alþjóðlegur landbúnaður tekst á við aukna eftirspurn eftir mat.

Ólíkar áherslur
Í erindum fulltrúa bænda frá Norðurlöndunum og í umræðum á eftir kom ýmislegt fram sem telja má jákvætt fyrir norrænan landbúnað. Johan Aaberg frá Finnlandi benti á það að víðast á Norðurlöndum væri til nóg af hreinu vatni. Endurnýjanlega orku væri víða að finna og ör tækniþróun gerði það að verkum að norrænu þjóðirnar gætu átt samkeppnisforskot á önnur lönd. Það væri þó veikleiki að eftir því sem norðar drægi treystu bændur um of á innflutt próteinfóður.

Kari Redse Håskjold frá Norsk landbrukssamvirke ræddi um mikilvægi stefnu í landbúnaði og hver markmið matvælaframleiðslunnar ættu að vera. Nefndi hún að þar hefðu Norðmenn lagt áherslu á fjölskyldubú og að framleiða eins mikið og hægt er fyrir innanlandsmarkað.

Erna Bjarnadóttir, hagfræðingur BÍ, hélt erindi fyrir hönd Íslands en þar rakti hún meðal annars þá möguleika sem íslenskur landbúnaður hefði með sínu hreina vatni, nægu landrými og aðgangi að endurnýjanlegri orku. Þá gerði hún að umtalsefni gæðastjórnun í búvöruframleiðslu, uppgræðslu lands og þau verðmæti sem felast í bættri þekkingu bænda og annarra sem starfa við matvælaframleiðslu.

Ólíkar áherslur Norðurlandanna voru þó greinilegar þegar fulltrúi Dana tók til máls, Søren Gade, framkvæmdastjóri Landbrug og fødevarer. Honum var tíðrætt um þau tækifæri sem fælust í því að flytja búvörur út til landa eins og Kína og Indlands þar sem mikill vöxtur væri fyrirsjáanlegur. Þessi boðskapur rímar ágætlega við það sem Danir hafa lagt áherslu á undanfarin ár en það er meðal annars að greiða fyrir viðskiptum með búvörur og framleiða mikið magn fyrir stærri markaði en innanlandsmarkað.

Efnahagslegur stöðugleiki og skilningur stjórnvalda
Að fundi loknum var eins og áður sagði send út áskorun til ráðamanna á Norðurlöndum. Þar var meðal annars hvatt til þess að efla landbúnað og leggja áherslu á lausnir sem draga úr umhverfisáhrifum og efla skilvirkni í gegnum alla fæðukeðjuna. Bændur í þessum löndum ættu mikil tækifæri ef stefnan væri skýr og stöðugleiki fyrir hendi í efnahagsumhverfinu. Það væri því afar mikilvægt að stjórnmálamenn sköpuðu þær aðstæður að það væri eftirsóknarvert fyrir fjárfesta að koma að landbúnaði og nýjum lausnum í orkumálum.

Noregur leiðir starfið næstu tvö ár
Í lok NBC-fundarins lét Martin Merrild, formaður Landbrug og fødevarer, af störfum sem forseti NBC en við keflinu tók Nils T. Björke sem er formaður Norsk bondelag. Noregur mun fara með formennsku í samtökunum næstu tvö árin.



Fulltrúar norrænna bænda. Martti Asunta forseti samvinnufélagsins Pellervo í Finnlandi, Nils T. Björke, formaður Norges bondelag, Helena Jonsson, formaður sænsku bændasamtakanna LRF, Martin Merrild, formaður Landbrug og fødevarer og Juha Marttila, formaður MTK í Finnlandi og Sigurður Loftsson formaður Landssambands kúabænda. Sindri Sigurgeirsson formaður BÍ gat því miður ekki sótt fundinn þar sem hann var heima við smalamennsku vegna óveðursspár.
/TB