Mikil hagræðing orðið hérlendis í mjólkurframleiðslu og mjólkuriðnaði síðustu ár.
26.11.2004
Í fréttum Ríkisútvarpsins i morgun var rætt við forstjóra Haga (sem rekur Bónus, Hagkaup og 10-11), Jón Björnsson, og hvað hann skýringar á háu matarverði fyrst og fremst að finna í dýru landbúnaðarkerfi, smáum markaði og háum virðisaukaskatti. Að gefnum tilefni vill Landssamband kúabænda taka fram að mikil hagræðing hefur átt sér stað í íslenskri mjólkurframleiðslu og mjólkuriðnaði undanfarin ár, sem hefur
m.a. skilað sér í verðstöðvun flestra mjólkurvara síðustu 2 ár. Þá er einnig rétt að benda á að íslenskar landbúnaðarvörur eru innan við helmingur þeirra matvara sem Íslendingar neyta samkv. uppl. frá Hagstofu Íslands og verð annarra matvara, bæði innfluttra og framleiddra hérlendis skiptir því verulegu máli í þessu sambandi.
Ef horft er til þess tímabils sem vísað var til í frétt RÚV (sl. fjögur ár), þá hefur samræmd vísitala mat- og drykkjarvöru (samkv. Hagstofu Íslands) hækkað um 11,1% en ekki staðið í stað eins og fullyrt var. Á sama tímabili hefur gengi dollars hinsvegar lækkað um 16,2% og gengi SDR (gjaldeyris-reiknieining sem yfirleitt er notuð við verðsamanburð á milli landa) lækkað um 5,2%, en gengi hefur veruleg áhrif á verð innfluttra vara hingað til lands.
Þegar tölur Hagstofu Íslands fyrir síðustu fjögur ár eru skoðaðar nánar kemur í ljós að á umræddu tímabili hefur launavísitala hækkað um 17,3%, en kjöt hækkað um 8,2% og mjólkurvörur og egg um 13,0%. Veruleg lækkun hefur jafnframt orðið á grænmeti, eða um 6,5%. Á sama tímabili hefur fiskur hækkað um 18,1%, brauð og kornvörur um 15,6% og sælgæti um 22,3%.
Eðlilegt er, vegna ofangreindra upplýsinga, að skýra frekar hvaða liðir vega þyngst í breytingum á vísitölu matar og drykkja sl. 4 ár. Eins og fram kemur í meðfylgjandi töflu hafa ýmsir liðir hækkað á síðustu fjórum árum um meira en 20%. Engar íslenskar landbúnaðarafurðir eru meðal þeirra vara.
Tafla: þróun verðs á undirvísitölum vísitölu neysluverðs sl. 4 ár (desember 2001 til nóvember 2004) samkv. uppl. af vef Hagastofu Íslands.
Tegund vöru | Áhrif á heild | Breyting | Helstu skýringar á breytingum |
Brauð og kornvörur | 16,8% | +15,6% | Hrísgrjón (+26,8%), pasta (+34,7%) og sætabrauð (+28,3%) |
Kjöt | 19,5% | +8,0% | Nautgripakjöt (+15,1%) og fuglakjöt (+14,5%) |
Fiskur | 5,4% | +18,1% | Saltaður og reyktur fiskur (+22,5%) og aðrar sjávarafurðir (+27,1%) |
Mjólk, ostar og egg | 18,1% | +13,0% | Egg (+19,5%), ostar (ath. innfluttir einnig) (+16,7%) og jógúrt (+16,3%) |
Olíur og feitmeti | 1,3% | +8,9% | Smjör (+16,2%) |
Ávextir | 4,0% | -5,9% | Ber (-24,2%) og appelsínur ofl. (-17,7%) |
Grænmeti, kartöflur ofl. | 6,7% | -6,5% | Kál (-24,3%), grænmeti (-19,1%) og sveppir ofl. (-15,9%). Niðursoðið grænmeti hinsvegar hækkað um 23% |
Sykur, súkkulaði, sælgæti ofl. | 10,7% | +22,3% | Súkkulaði (+26,2%), ís (+20,9%) og sælgæti (+20,0%) |
Aðrar matvörur | 5,4% | +16,0% | Sósur ofl. (+20,3%) og krydd ofl. (+17,1%) |
Kaffi, te og kakó | 2,0% | +4,2% | Kakó (+25,4%) en kaffi lækkað um 3,1% |
Gosdrykkir, safar og vatn | 10,1% | +11,8% | Gosdrykkir (+10,3%) og ávaxtasafar (+16,2%) |