Á bænum Þingmúla í Skriðdal á Austurlandi hafa orðið töluverðar breytingar á kúabúskapnum síðustu árin og eftirtektarverður árangur í afurðasemi kúnna náðist á nýliðnu ári er meðalafurðir búsins jukust um 1.213 kg á árskúna frá fyrra ári. Að búskapnum hafa um árabil staðið þau Sigurbjörn Árnason og Ásta Sigríður Sigurðardóttir en þau hófu búskap á jörðinni árið 1978. Fyrst bjuggu þau með sex kýr ásamt sauðfé en juku síðan við mjólkurframleiðsluna og árið 1985 var nýtt 22 kúa básafjós byggt.
 
Fyrir tveimur árum síðan kom svo sonur þeirra, Sindri Fannar, inn í búskapinn um það leiti sem hann kláraði búfræðinám sitt frá Hvanneyri. Ári síðar flutti svo einnig á staðinn unnusta hans, Jóna Sigríður Guðmundsdóttur, en hún var einnig í námi á Hvanneyri og útskrifaðist þaðan síðasta vor. Í dag standa því þau fjögur að búskapnum með og hafa því augljóslega gott svigrúm til að skipuleggja sig og að sinna þeirri vinnu sem til fellur á búinu. Sindri Fannar varð fyrir svörum naut.is um búskapinn og framtíðaráform ábúendanna á Þingmúla.
 
Nýtt fólk, ný viðhorf
Fyrst lék okkur forvitni á að vita hvernig hann skýri mikla afurðaaukningu sem orðið hefur á undanförnum misserum. „Hvað varðar þessa miklu afurðaaukningu er best að lýsa með markvissari fóðrun og bættri frjósemi. Þegar við komum inn í búskapin var ákveðið að gera allt til þess að nýta það sem til er hér og gera enn betra. Við vissum það einnig að ef það myndi takast þá myndu skapast hér forsendur til þess að stækka búið og auka framleiðsluna til muna. Þetta hófst allt með því að taka svolítið til í hópnum, lóga gripum sem mjólkuðu lítið og koma að gripum sem voru efnilegri samkvæmt kynbótaspá. Þá þurftum við að meta túnin og hefja endurræktun á þeim sem ekki skiluðu nægri uppskeru, ákveða áburðarskammta og skipuleggja heyskapinn eins og sláttutíma og verkun heyjanna. Ekki síst eru það smáatriðin sem skipta miklu máli eins og lýsing, loftræsting og hreinlæti í fjósinu sjálfu svo gripunum líði sem best til að ná frekari framförum“, sagði Sindri Fannar í viðtali við naut.is.
 
Nota Nor-For
Í byrjun seinsta árs byrjuðu þau einnig að nota Nor-For og þá varð þeim betur ljóst hvernig gróffóður væri best að gefa samhliða og hvaða kjarnfóðurblanda hentaði gróffóðrinu, ásamt því að átta sig betur á því hvað væri hagstæðast í fóðrun. Að sögn Sindra Fannars hjálpaði Nor-For þeim heilmikið við að velja þetta saman og skilja líka hvernig best væri að fóðra kýrnar til að ná árangri í nyt og heilsufari. Í kjölfarið hafa þau, allt síðasta ár og til dagsins í dag gefið þrjár tegundir af gróffóðri, þrisvar á dag ásamt heimaræktuðu byggi og kjarnfóðri.
 
Snýst um gott gróffóður
Að sögn Sindra Fannars hefur meltanleikinn á gróffóðrinu verið ágætur, en rúllunar eru með 7 cm söxun.  „Gróffóðrið samanstendur af snemmslegnu, þurru heyi af túni í góðri rækt eða áborinni há, grænfóðri sem samanstendur af höfrum, ertum og repju og síðan grófu heyi af eldri túnum. Snemmslegna heyið er orkumikið og hefur þokkalegt próteinvægi.

 

Grunnurinn að góðu verki er gott gróffóður. Mynd: Sindri Fannar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Grænfóðrið er votverkað í rúllur, slegið með knosaravél og látið liggja í sólarhring í góðum þurrki og síðan hirt beint upp úr sláttuskárunum.

 

Með þessu er verið að minnka líkurnar verulega á torfum eða mold í heyinu sem eyðileggur verkunina. Þessi grænfóðurblanda hjá okkur er verulega próteinrík og er lostætt fóður.
 
Síðan er það grófa heyið af eldri túnum sem hefur ágætt fóðrunarvirði en lítið prótein, en þarna erum við líka að sækjast eftir tréni til að fá réttan strúktúr í gróffóðrið. Með þessu móti erum við að að halda gróffóðurátinu í góðu hlutfalli við það bygg og kjarnfóður sem étið er á dag til að halda góðri nyt.
 
Gott skipulag bygg- og kjarnfóðurgjafar
Byggið gefum við svo tvisvar á dag, fyrir mjaltir kvölds og morgna. Hámjólkakýr í upphafi mjaltaskeiðs fá ekki mikið bygg en þeim mun meira af kjarnfóðri í staðinn. Það er ekki fyrr en við 60-80 daga frá burði að við aukum bygggjöfina í hlutfalli við kjarnfóðurgjöf. Kýr sem eru komnar á seinni hluta mjaltaskeiðs og mjólka 17 lítra eða minna fá svo eingöngu bygg með gróffóðrinu og ekkert kjarnfóður“.
 

Fjósið er nokkuð hefðbundið básafjós. Mynd: Sindri Fannar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Aðspurður um hvernig þau stjórni kjarnfóðurgjöfinni sagði Sindri Fannar að kýr sem mjólka 30 lítra og eru komnar 100 daga frá burði fái u.þ.b. 6 kg af kjarnfóðri ásamt 5 kg af byggi á dag. Kjarnfóðurgjöfinni skipta þau í tvær gjafir á dag en fái kýrnar 6 kíló er gjöfinni skipt í þrennt yfir daginn. Í slíkum tilfellum er kjarnfóðrið gefið um miðjan daginn, um leið og þau gefa kúnum grænfóðrið.
 
Hefðbundið uppeldi
Varðandi uppeldið á gripunum sagði Sindri Fannar að það væri mjög hefðbundið: „Kálfar eru í hálmstíu hjá okkur til 3-4 mánaða aldurs og í þessari stíu eru þeir á mjólkurgjöf. Broddinn fá þeir eins lengi og hann er til en síðan duftmjólk, í tveimur skömmtum, 4-8 lítra á dag eftir aldri. Auðvitað er misjafn þroski á milli gripa og því eru þeir mislengi á mjólkurfóðrun, en í flestum tilfellum venjum við þá af mjólk 3 mánaða gamla. Ásamt mjólkurgjöfum fá þeir kálfaköggla og úrvalshey. Eftir mjólkurfóðrun eru kálfar aldir upp á viðhaldsfóðri, en þar sem hér í Þingmúla er því miður plássleysi höfum við uppeldisaðstöðu á næstu jörð hjá nágranna okkar sem hefur verið að draga úr sinni starfsemi. Þar ganga allar kvígur úti yfir sumarið ásamt nokkrum uxum. Kvígur eru síðan allar sæddar, flestar með óreyndum nautum, við aldurinn 14-17 mánaða, fer eftir þroska og stærð. Í flestum tilfellum næst fang í þær 16 mánaða gamlar“.
 
Góðar horfur í ár
En hvernig horfir þessi ungi og augljóslega kraftmikli bóndi til á stöðuna eins og hún er í dag? „Horfurnar á þessu ári eru mjög góðar hjá okkur. Við munum að öllum líkindum ná að auka framleiðsluna enn frekar en raunin er samt sú að fjósið sjálft er að verða takmarkandi þáttur hjá okkur. Það er því ljóst að það þarf að koma til uppbyggingar í mjög náinni framtíð. Þá er gott að sala á mjólkurafurðum sé eins og hún er núna og verður vonandi áfram en um það ríkir vissulega óvissa. Við teljum okkur geta framleitt mjólk með hagkvæmum hætti á þessu afurðastöðaverði og erum fegin að það sé greitt fullt afurðastöðvaverð, því annars væri þetta tapaður leikur. Ég held að núna þurfi einmitt hinir minni mjólkurframleiðendur að taka sig á og auka við framleiðsluna svo hægt verði að anna eftirspurninni eftir mjólk. Það er hinsvegar dýrt að byggja, rækta land og síðast en ekki síst, allt of dýrt að kaupa sér kvóta, svo nú ætti einnig að nota tækifærið og endurskoða mjólkusamninginn, styrkjakerfið og kvótakerfið því eins og staðan er núna er mjög erfitt fyrir bú eins og þetta að fara út í stóra framleiðsluaukningu“.
 
Nýtt fjós
Að sögn Sindra Fannars er draumurinn fyrir Þingmúlabúið að ráðast í fjósbygginu í framtíðinni og auka framleiðsluna að minnsta kosti um helming. Þá eru hugmyndirnar að byggja nýtt fjós og að breyta því gamla í aðstöðu fyrir uppeldi á kvígum. Svo þessi áform gangi eftir þarf þó ýmislegt að breytast bæði hvað snertir fjármögnunarleiðir í landbúnaði og núverandi framleiðslukerfi. „Það er frekar erfitt að fjárfesta í nýbyggingu fyrir tugi milljóna ásamt því að fjárfesta í kvóta fyrir sömu upphæð til þess eins að geta hafið framleiðslu. Þetta er afar einfalt hagfræðidæmi sem gengur bara ekki upp“, sagði Sindri Fannar að lokum í viðtali við naut.is /SS.